| Auteur: Jan Cadee - Met dank aan de Werkgroep Toponymie, Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch |
De Sint-Cathrienkerk gezien vanaf de Parklaan. Foto: Ed Hupkens
De kruisheren of –broeders zijn in ’s-Hertogenbosch voortgekomen uit de in de Verwersstraat levende mannelijke gemeenschap de bogarden. In 1466 verzochten enkele bogarden aan de bisschop van Luik zich te mogen aansluiten bij de kruisheren. In 1467 lieten zich acht bogarden opnemen in deze congregatie. Even later ontstond er onenigheid met de overgebleven bogarden over het eigendom van het bogardenklooster. Paus Paulus II besliste ten gunste van de bogarden en de kruisheren verlieten in 1499 dit klooster en vestigden zich in een vervallen krot in de Mortel. Pas in 1470 betrokken zij een nieuw klooster met bijbehorende kerk, dat gewijd was aan de H. Katharina. Hun kloosterkerk, de huidige Sint-Cathrien of Kruiskerk, werd in 1569 tot parochiekerk verheven, maar de missen werden nog opgedragen door wereldheren. Dit betekende, dat er geen parochiële berichten werden voorgelezen en dus wisten de kerkgangers niet wat er elders gebeurde. Zo is het gezegde ontstaan: “Gij komt zeker uit de Kruiskerk”. Het kloosterrein gelegen achter de St. Jorisstraat en Vughterstraat (ter grootte van de huidige kerk, de parkeerkuil en de straat aan de noordzijde), werd ontsloten door een tweetal poorten die uitkwamen op de huidige Kruisbroedersstraatjes. verder was er nog een uitgang naar de Kuipertjeswal. Van de kloostergebouwen is bovengronds niets meer bewaard gebleven. Van de oorspronkelijke kerk is alleen nog het koor over, dat zich achter het altaar bevindt en goed is te zien bij een rondvaart over de Binnendieze ter hoogte van de Kruisbroedershekel.