 |
Auteur: Ed Hupkens Met dank aan de Werkgroep Toponymie, Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch |
De Nieuwstraat gezien vanuit de Hinthamerstraat. Anno 1965. Foto: Stadsarchief, nr. 0069951
Den Bosch kent de Nieuwstraat en de Dode Nieuwstraat. Vroeger hebben ook nog de Eerste Nieuwstraat, de Tweede Nieuwstraat en de Hooge Nieuwstraat bestaan. In 1629 komt de stad in handen van het Staatse leger. De katholieke godsdienstuitoefening wordt verboden. Mannelijke kloosterlingen en priesters moeten de stad verlaten. Nonnen en begijnen mogen blijven, maar sterven door het verbod van aanwas, vanzelf uit. Kloosters, kerken en kapellen worden geconfisqueerd, worden aan de protestanten gegeven of het leger vindt er een onderdak. Een aantal kloosters en kerken wordt in de verkoop gedaan. Stadtstimmerman (aannemer) Frans Blom en pensionaris (stadsadvocaat) en later schepen (wethouder) Johan Gans zien hun kansen schoon. Na geheime onderhandelingen kopen zij in 1641 van de Raad van State het Geertruiklooster, het klooster Achter de Tolbrug, het Predikherenklooster en het Minderbroedersklooster. De kloosters worden afgebroken, sloopmaterialen doorverkocht of hergebruikt. Beide heren kunnen betiteld worden als projectontwikkelaars avant la lettre en koesteren grootse plannen: tussen de dwangburcht Fort Willem Maria (de huidige Citadel, 1637) en de Hinthamerstraat moet een compleet nieuwe woonwijk komen, met daarbij een nieuwe haven. Er worden alvast twee straten aangelegd die dwars door het lege en drassige terrein van het voormalige klooster van de Predikheren lopen: de Eerste en Tweede Nieuwstraat. Op de bouw van kleine eenkamerwoningen (cameren) na, komt bebouwing niet van de grond; het gebied blijft decennialang een open karakter houden. Frans Blom en Johan Gans worden in akten ook wel kooplieden in ‘swart goet’ genoemd. Geen kooplui in ‘swart gelt’. Dat bestond toen niet.