 |
Auteur: Ed Hupkens Met dank aan de Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch |
Een pentekening van het Bossche Stadhuis van de hand van F. Hupsch. Datering: 1841. Foto: Erfgoed ’s-Hertogenbosch nr. 0010433
Het Bossche Stadhuis (Markt 1) bestaat in feite uit drie samengevoegde woonhuizen. Het brede middengedeelte is het 13de-eeuwse, stenen huis van de familie Leisscap. In 1366 wordt het ‘Heerenhuis van Leisscap’ door de stad aangekocht om te worden herbestemd tot raadhuis. Na ruim een eeuw wordt in 1481 het linkerbuurpand, de Gaffel genaamd, bij het Stadhuis gevoegd. Tussen 1529 en 1533 worden beide samengevoegde panden grondig verbouwd. De voorgevel wordt vernieuwd, het bordes krijgt een dubbele trap, en de deels boven het maaiveld gelegen kelders worden aangebracht. De gevel wordt versierd met beelden, het stadswapen en een klok. Bij de verbouwing is Jan Derkennis, bouwmeester van de Sint-Jan, nauw betrokken. Mogelijk zijn de hardstenen afdekstenen op de trappen van de gevel van zijn hand. Deze zijn de vroegste renaissance elementen in ‘s-Hertogenbosch. Het rechterbuurpand was rond 1530 in bezit gekomen van het Sint-Nicolaasgilde van de kramers en gebruikt als gildehuis. In 1599 wordt ook dit gebouw, Sinter Claes genaamd, door de stadsregering aangekocht en bij het Stadhuis gevoegd. Bovenop dit Stadhuis werd in 1650 een nieuwe toren geplaatst. In de top van de stadhuisgevel bevindt zich een driehoekig fronton met daarin het stadswapen, bekroond door een hertogskroon en geflankeerd door twee wildemannen. Naast de wildemannen twee liggende stroom- en riviergoden, te herkennen aan het water dat uit de kruiken stroomt waarop zij leunen. In de hoeken twee hoornen des overvloeds waaruit bij de linker de vruchten van het land komen en bij de rechter jachthonden (wild) en een sikkel (graan).
Naar aanleiding van ontstane schade door de stadsbrand van kerstnacht 1669, begint men in 1670 aan een verbouwing. Deze restauratie zal echter neerkomen op een bijna gehele nieuwbouw van het Stadhuis. De drie afzonderlijke gevels verdwijnen en veranderen van een Brabants-laatgotische in een Hollands-barokke pui, zeg maar van een katholieke in een protestante bouwstijl. Bij de grote verbouwing blijven de kelders en zijmuren van de vroegere middeleeuwse panden gespaard. Onderdelen van de het voormalige 16e-eeuwse bordes worden verplaatst naar de binnenplaats van de Hof van Zevenbergen. Het exterieur van het Stadhuis is vanaf 1670 tot op de dag van vandaag bewaard gebleven. Sinds januari 1989 staat het Stadhuis geregistreerd als rijksmonument.