 |
Auteur: Ed Hupkens Met dank aan de Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch |
Het Zwanenbroedershuis geschilderd rond 1830. Ooievaarsnest op het dak. Dit pand is afgebroken in 1843. Foto: Erfgoed ’s-Hertogenbosch nr. 0001518
Aan de Hinthamerstraat nummer 94 staat het Zwanenbroedershuis van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. Het pand heeft een fraai neogotische gevel, binnen kan de bezoeker kennismaken met een indrukwekkend interieur uit dezelfde stijlperiode. Tevens kan een interessante collectie voorwerpen bekeken worden, die vrijwel alle een band hebben met de historie van de broederschap. Het Zwanenbroedershuis is niet alleen de plaats waar de broederschapsleden samenkomen, maar is ook sinds 2005 een geregistreerd museum. Sinds januari 1989 is het pand aangewezen als rijksmonument.
De Illustre Lieve Vrouwe Broederschap werd in 1318 opgericht en had de verering van Maria tot doel. In 2018 bestond de broederschap dus 700 jaar. De leden kwamen voor hun diensten samen in hun eigen kapel in de Sint-Janskerk, de huidige Sacramentskapel. Naast de Mariaverering ontplooide de broederschap activiteiten op het gebied van de armenzorg. Tevens heeft ze bijgedragen aan de ontwikkeling van ’s-Hertogenbosch als centrum van laatmiddeleeuwse muziek.
Het Zwanenbroedershuis staat op dezelfde plek als het middeleeuwse huis dat de broederschap in 1483 dankzij een schenking door een van de leden verwierf. In 1847 kwam het huidige pand gereed. Het vroegere pand moest wegens ernstige gebreken worden afgebroken. Het ontwerp is van de Bossche architect J.H. Laffertee. De kenmerkende, okergele voorgevel heeft een drieledige, neogotische parcellering. De vier kalkstenen figuren aan de gevel zijn in 1962 door Marius van Beek geplaatst. Van links naar rechts stellen ze voor: Willem van Oranje (eerste Zwanenbroeder van het Oranjehuis), Gerardus van Uden (oprichter van de Broederschap), Gijsbertus van Poorten (schenker eerste gebouw) en Floris van Egmont (belangrijke Zwanenbroeder).
Het interieur is uniek vanwege de neogotische stijlkenmerken en ademt de sfeer van anderhalve eeuw geleden. Dat alleen al is een bijzondere gewaarwording. De Broederschap bezit zeer rijke archieven, waaronder de originele oprichtingsakte en de bijna complete serie rekeningen sinds 1330. De museumcollectie omvat topstukken als twee altaarkasten, uiterst zeldzame, 16e-eeuwse, handgeschreven koorboeken, kostbare voorwerpen als tinnen drinkkannen uit de 16e en 17e eeuw, houtsnijwerken en de drinkbeker van Willem van Oranje.
Zowel interieur als exterieur hebben in 2014 een grondige renovatie ondergaan. Vanaf 1 oktober 2014 is het pand weer opengesteld. Rondleidingen door gidsen van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch (Parade 12) zijn mogelijk gedurende het hele jaar.